Wat is jouw overlevingsstrategie? Ooit bij stilgestaan?

Als je nog lekker veilig in de buik bij moeders zit krijg je al heel veel mee van moeder zelf. Is zij een rustig of onrustig type? Snel opvliegend of blijft ze meestal kalm? Is haar omgeving luidruchtig of rustig? Dit zijn de eerste “ontmoetingen” met de buitenwereld die je als ongeboren kind al meekrijgt.

Dan word je geboren en ben je totaal afhankelijk van de buitenwereld, uiteraard het meeste van je opvoeders. Je wordt bijna als “blanco” geboren, puur, met nog niet een eigen persoonlijk. Met persoonlijkheid wordt bedoeld: hoe ben jij, hoe reageer jij op bepaalde situaties, hoe denk jij, hoe voel jij? Je persoonlijkheid wordt gevormd vooral in de eerste maanden maar ook zeker in de eerste 4 jaar. De rest van je leven neem je dit met je mee en handel je naar. Dus ook in je volwassen leven.

Jouw opvoeders hebben echt naar beste kunnen geprobeerd jou op te voeden. Bij de één is dat wat beter uitgepakt dan bij de ander. Al was het een zeer liefdevol gezin, toch op sommige vlakken was het voor jou niet altijd het handigste hoe er gehandeld werd.

We lopen allemaal schade op, dat is leven. Dat leer je met vallen en opstaan. Elk kind ontdekt zijn of haar manier om te (over)leven. De manier waarop je dat doet noemen we overlevingsstrategie. Voor de ene is dat een manier om serieus te overleven en voor de ander is het een slimme manier om aandacht te krijgen of je zin.

Denk aan een kind dat een drukke vader en moeder heeft. Dat kind krijgt wellicht wat weinig aandacht. Of het krijgt materiele spullen terwijl het graag een knuffel wil hebben. Dan zal een kind er alles aan doen om dat te krijgen; dus die zoekt die knuffel op, of haalt hem bij anderen, of gaat aandacht trekken om die knuffel te krijgen. Het wordt dan bv extreem lief of pleasend, in de hoop die knuffel of aai over zijn of haar bol te krijgen.

Soms is het een wat heftigere situatie en is de vader in huis verslaafd aan alcohol en kan hij agressief worden naar zijn kinderen. Dan zal een kind een manier zoeken om echt te overleven. En wordt bv extreem stil, kruipt in hoekjes of onder het bed. Of wordt heel grappig en hangt de clown uit om de spanning maar te doorbreken. Of probeert de vader te verzorgen, op te vangen en lief voor hem te zijn.

Een kind gelooft namelijk in magische liefde, dat de ouders altijd goed zijn, en het kind is fout. Want je hebt vast wel iets doms of stouts gedaan als kind dat je ouders, in dit geval je vader, je slaat. En dus ga je overleven, op welke manier dan ook.

Wat we alleen vergeten of niet bewust van zijn? In de loop van het volwassen worden vergeten we om af en toe te kijken of die overlevingstechniek nog nodig is, nog handig is? Dan zijn we als vrouw van 50, of man van 46, nog steeds de clown aan het uithangen, kruipen we nog steeds in hoekjes weg of streven we ernaar nog steeds iedereen te pleasen. Zijn we (onbewust) nog steeds loyaal naar onze ouders! Met alle gevolgen van dien.

Op momenten dat je omgeving dus onveilig werd, er intimiteit ontbrak of weinig ruimte was voor je eigen ontwikkeling, heb je geleerd je tegen deze pijn te beschermen. Je bent strategieën gaan ontwikkelen om te overleven. Misschien mocht je als kind niet boos zijn. Mocht je als jongen niet huilen en als meisje niet vies worden. Je mocht niet zeuren, je kreeg weinig aandacht of er was gewelddadigheid in het gezin. Al deze soort omstandigheden heeft je als kind leren overleven. Je hebt een strategie ingezet die op dat moment goed was.

Het is eigenlijk heel slim, want deze overlevingsstrategieën hebben je gevormd en sterk gemaakt. Maar ze hebben ook geleid tot patronen die je op dit moment enorm belemmeren. Je hebt er in sommige situaties last van.

Je kunt je jeugd niet overdoen. Maar als volwassene kun je hier wel mee aan de slag gaan en onderzoeken hoe jouw overlevingstechniek is ontstaan, er begrip voor krijgen en deze omvormen of loslaten. Zo ontstaat er rust en ruimte, een andere blik op de wereld maar vooral naar jezelf, Je Eigen Ik!

Wat zijn jouw overlevingsstrategieën? Ben je hier bewust van? Helpen ze jou of zitten ze enorm in de weg?